
Edukacja Montessori
W tym artykule przeanalizujemy edukację Montessori i jej zastosowanie w niemieckich ośrodkach opieki dziennej. Odpowiemy na pytania dotyczące koncepcji, jej zasad, zalet i wad, a także różnic w stosunku do innych podejść edukacyjnych.
Krótki przegląd podstawowych zasad edukacji Montessori:
Zasada autokorekty
Główną cechą edukacji Montessori jest zasada autokorekty. Materiały Montessori są zaprojektowane w taki sposób, aby dzieci mogły samodzielnie rozpoznawać i korygować błędy bez konieczności polegania na pomocy nauczycieli. Promuje to niezależność, pewność siebie i umiejętność rozwiązywania problemów.
Swobodny rytm pracy
Edukacja Montessori kładzie duży nacisk na swobodny wybór zajęć przez dzieci i samodzielne ustalanie rytmu pracy. Mogą one same decydować o tym, z czym chcą pracować, jak długo pracują nad jednym zadaniem i kiedy przechodzą do innego. Promuje to własną inicjatywę dzieci, zdolność koncentracji i samoregulacji.
Rozwój społeczny
W edukacji Montessori promowany jest również rozwój społeczny dzieci. Dzieci pracują w grupach mieszanych wiekowo, co pozwala im uczyć się od siebie nawzajem i rozwijać umiejętności społeczne, takie jak współpraca, empatia i rozwiązywanie konfliktów. Nauczyciele kładą duży nacisk na tworzenie pełnej szacunku i wspierającej się społeczności, w której każde dziecko może rozwijać swoją osobowość i umiejętności.
Integracja ruchu i uczenia się
Edukacja Montessori uznaje znaczenie ruchu dla uczenia się i rozwoju dzieci. Materiały i zajęcia są zaprojektowane tak, aby zachęcać dzieci do aktywności fizycznej i umiejętności motorycznych. Dzieci mają możliwość swobodnego poruszania się po pokoju i uczestniczenia w zajęciach ruchowych, które wspierają ich rozwój motoryczny, równowagę i świadomość ciała.
Holistyczna edukacja
Edukacja Montessori postrzega edukację jako holistyczny proces, który obejmuje wszystkie aspekty rozwoju dziecka - poznawczy, emocjonalny, społeczny i fizyczny. Działania i materiały są zaprojektowane tak, aby promować różne obszary rozwoju dzieci w tym samym czasie i zapewnić im głębokie zrozumienie powiązań między różnymi przedmiotami i doświadczeniami.
Indywidualizacja nauczania
Edukacja Montessori kładzie duży nacisk na indywidualne potrzeby, zainteresowania i zdolności dzieci. Wychowawcy uważnie obserwują dzieci, aby rozpoznać ich indywidualne ścieżki uczenia się i zapewnić im ukierunkowane wsparcie w rozwoju. Dzięki temu dzieci mogą w pełni wykorzystać swój potencjał i w naturalny sposób rozwijać swoje talenty i zdolności.

Maria Montessori - lekarka, matka, naukowiec
Maria Montessori urodziła się we Włoszech w 1870 roku i zmarła w Holandii w 1952 roku. Chociaż w tamtych czasach było to zabronione dla kobiet - ale wyjątkowo dozwolone ze względu na wybitne osiągnięcia - studiowała medycynę w Rzymie. Po ukończeniu studiów pracowała jako lekarz, głównie z dziećmi. Montessori otworzyła domy dziecka, w których stale rozwijała swoje podejście edukacyjne. Jeszcze za jej życia jej paradygmat edukacyjny był znany i doceniany na całym świecie. W końcu, po jej śmierci, jej syn kontynuował prowadzenie domów dziecka.
Nowa forma w pedagogice
Kluczowe dla podejścia Montessori jest to, że każde dziecko jest postrzegane jako wyjątkowa jednostka ze swoimi mocnymi i słabymi stronami, które również powinny być traktowane z szacunkiem przez dorosłych. Centralnym elementem tego podejścia jest obserwacja. Oznacza to, że obserwuje się zachowanie dzieci i reaguje na wysyłane przez nie sygnały. W związku z tym, w kontekście fin de siècle, wymaga ono również "nowych wychowawców" i "środowiska przygotowawczego", aby pozytywnie wpływać na rozwój dzieci. Podejście pedagogiczne polega na pełnym wspieraniu dzieci - które według Montessori mają naturalną potrzebę uczenia się - w tym procesie uczenia się. Oznacza to również reagowanie na indywidualność każdego dziecka i, na przykład, akceptowanie różnych rytmów uczenia się wśród dzieci.
Głównym zadaniem nowych nauczycieli jest przygotowanie się do podejścia pedagogicznego. Dzieje się tak, ponieważ dziecko ujawni się i pokaże nowemu nauczycielowi, czego chce. W edukacji Montessori nauczyciele muszą się do tego przygotować, ponieważ muszą reagować na sygnały dzieci. Nauczyciele są zatem jedynie asystentami, którzy wspierają proces uczenia się dziecka, ale nie dają dzieciom żadnych bezpośrednich impulsów do nauki. Celem jest zapewnienie wsparcia, aby dzieci mogły zdobyć środowisko, z którego z kolei się uczą. W rozumieniu edukacji Montessori, dzieci są wychowawcami dla dorosłych. Poprzez swoją naturalną potrzebę uczenia się, dzieci są w stanie uczyć się od swojego otoczenia. Sama Montessori powiedziała, że dzieci uczą się dzięki jej metodzie, a nie odwrotnie.
Oferty według Montessori
Co składa się na edukację Montessori?
Rola wychowawców
W edukacji Montessori nauczyciele przyjmują inną rolę niż w bardziej tradycyjnych podejściach edukacyjnych. Działają jako towarzysze i obserwatorzy dzieci i wspierają je w razie potrzeby, nie dominując nad nimi. Ich głównymi zadaniami są:
ObserwowaćNauczyciele uważnie obserwują dzieci, aby zidentyfikować ich indywidualne zainteresowania, potrzeby i zdolności oraz zapewnić odpowiednie możliwości uczenia się.
Obecny: Prezentują dzieciom materiały i działania Montessori oraz pokazują, jak z nimi pracować. Ważne jest, aby prezentacja była jasna i precyzyjna oraz zachęcała dzieci do samodzielnej pracy z materiałami.
WsparcieWychowawcy zapewniają dzieciom wsparcie i wskazówki w razie potrzeby, ale także pozostawiają im wystarczająco dużo miejsca na własne odkrycia i doświadczenia.

Przygotowane środowisko
Edukacja Montessori kładzie duży nacisk na projektowanie środowiska uczenia się, aby wspierać naturalny proces uczenia się dzieci. Przygotowane środowisko charakteryzuje się następującymi cechami:
Zamówienie: Materiały i meble są jasno i logicznie rozmieszczone, aby zapewnić dzieciom orientację i bezpieczeństwo. Porządek ułatwia dzieciom koncentrację na pracy i samodzielne podejmowanie decyzji.
Piękno i estetykaOtoczenie Montessori jest zaprojektowane w atrakcyjny i estetyczny sposób, aby wyostrzyć zmysły dzieci oraz zachęcić je do uwagi i motywacji. Wykorzystywane są naturalne materiały, harmonijne kolory i elementy artystyczne.
Dostępność: Materiały i meble są dostosowane do potrzeb i możliwości dzieci, dzięki czemu są łatwo dostępne i mogą być używane niezależnie. Promuje to niezależność i osobistą odpowiedzialność dzieci.
Różnorodność: Środowisko Montessori oferuje dzieciom różnorodne możliwości uczenia się, które uwzględniają różne zainteresowania, zdolności i etapy rozwoju. Umożliwia to dzieciom zdobywanie własnych doświadczeń i spostrzeżeń oraz podążanie indywidualnymi ścieżkami uczenia się.
Materiały Montessori
Edukacja Montessori wykorzystuje specjalnie opracowane materiały, które promują naturalny proces uczenia się dzieci i zapewniają im konkretne doświadczenia i spostrzeżenia. Materiały są zaprojektowane tak, aby angażować zmysły, zachęcać do samokontroli i opierać się na sobie nawzajem. Niektóre przykłady materiałów Montessori to:
Materiały sensoryczne: Materiały te pomagają dzieciom ćwiczyć zmysły i rozwijać umiejętności percepcyjne. Przykładami są różowa wieża, brązowe schody i klocki cylindryczne.
Materiały matematyczne: Materiały te wspierają dzieci w nauce podstawowych pojęć matematycznych, takich jak liczenie, sortowanie, dodawanie i odejmowanie. Przykłady obejmują tablicę liczbową, materiał ze złotymi koralikami i paski do tablicy setek.
Materiały językowe: Materiały te wspierają rozwój językowy dzieci i pomagają im w nauce czytania, pisania i umiejętności komunikacyjnych. Przykładami są litery z papieru ściernego, tablica do pisania i tablica do czytania.
Materiały kulturowe: Materiały te uczą dzieci geografii, biologii, historii i innych zagadnień kulturowych. Przykładami są globus, puzzle z kontynentami i oś czasu historii ludzkości.
Jaka jest różnica między Montessori a podejściem waldorfskim?
Chociaż oba podejścia opierają się na holistycznym spojrzeniu na dziecko oraz promowaniu niezależności i kreatywności, istnieją pewne różnice między edukacją Montessori i Waldorf:
Podstawy i filozofia
Edukacja Montessori została opracowana przez Marię Montessori, podczas gdy edukacja waldorfska opiera się na ideach Rudolfa Steinera. Montessori koncentruje się na samorozwoju dziecka poprzez wolność i niezależną naukę, podczas gdy edukacja waldorfska koncentruje się na rozwoju ciała, duszy i ducha.
Programy nauczania i metody
Edukacja Montessori oferuje dzieciom przygotowane środowisko, w którym mogą realizować własne zainteresowania i dokonywać własnych wyborów. Edukacja Waldorf ma bardziej ustrukturyzowany program nauczania oparty na etapach rozwoju i zachęca dzieci do rozwoju artystycznego i rzemieślniczego.
Rola nauczycieli
W edukacji Montessori nauczyciele działają jako przewodnicy i obserwatorzy dzieci, podczas gdy w edukacji waldorfskiej nauczyciele przyjmują silniejszą rolę przywódczą i budują bliskie relacje z uczniami, często ucząc tę samą klasę przez kilka lat.
Edukacja Montessori to wyjątkowe i wartościowe podejście, które pomaga dzieciom w naturalny sposób rozwijać swoje umiejętności i talenty. Promując niezależność, inicjatywę i holistyczne podejście do edukacji, edukacja Montessori pomaga zapewnić, że dzieci są dobrze przygotowane na wyzwania XXI wieku.
Bibliografia:
Becker-Textor, Ingeborg (2000): Maria Montessori. In (eds.): Fthenakis, Wassilios and Textor, Martin: The Yearbook of Early Childhood Education and Research: Pedagogical Approaches in Kindergarten, pp. 29-40.
Erler, Luis (2000): Edukacja kosmiczna - centralny element edukacji Montessori. In (eds.): Fthenakis, Wassilios and Textor, Martin: The Yearbook of Early Childhood Education and Research: Educational Approaches in Kindergarten, pp. 29-40.
Niemieckie Stowarzyszenie Montessori (DMG):https://www.montessori-deutschland.de/
Lillard, Angeline Stoll (2005). Montessori: The Science Behind the Genius. New York: Oxford University Press.